Mickaële Ledoux : lo kayam, lo kèr Simangavol

« Tou sak li té di, té touch a moin an plin kèr »

16 décembre 2010, par Jean Fabrice Nativel

In jour Mickaële Ledoux i désid achèt in kayamb 20 fran avèk « ti larjan la bours ». Èl i di a èl « i fo mi joué sa », an rogardan lé zot, èl i apran. Domoun osi la rogard a èl, sirtou la ékout a èl, puiske zordi èl i rotrouv a èl dan’d lo group maloya Simangavole. Rankont.

Mickaële, kosa i reprézant pou ou 20 désamb…

— 20 désamb lé pa solman maloya, na plis ké sa. Na tout lo komba lé zèsklav la mené pou zot liberté, zot maniyèr viv, zot lang, zot métisaj. Na’d moun blan osi la batay pou nou, i fo pan ou oubli a zot. Na lo moun la parti port sa la ba. Noré été pa mal viv sa, rosantir tou sa. Ou lété anprizoné dan’d out kaz, ban’d na la rouv la port. I doi èt in joi imans. Kan ou lé lib ou lé lib fé sak ou vé dan la limit di posib.

… èk maloya ?

— Maloya kom tout mizik i pèrmét fé pass in mésaj. Kan mi antan lo son in roulèr, in kayamb, lé kom in léman pou moin.

Koman ou la ariv o maloya ?

— Promiyé foi, moin la antand maloya lété dan in fèt Troi-Basin. Dand la vil la, moin té pas mon band vakans avèk mon ban’d kouzin é mon dalon Ti Jak avèk Érlan. Danyèl Waro la débarké é li domand domoun viyn akompagne a li sir sèn. Tou sak li té di, té touch a moin an plin kèr, lété vréman routs. Moin la di mon ban’d kouzin aprand a moin maloya.

Apré kosa laspasé ?

— Moin la parti Gran-Marché pou achèt in kayamb 20 fran avèk ti larjan la bours. Moin la di : « i fo mi joué sa ». Kan moi la atrap a li, moin la gingne joué a li. Mi rogard lé zot, i aport a moin bokou. Mi gingne transport a li partou. Sa sé in linstriman danjéré. Suivan lo manyèr lo kayamb lé fé, i sa va di pli égu o pli grav. Na pliziyèr maniyèr joué, moin mi soukouil a li. Kan moin la konpri dan mon tèt, mi joué a li. Kan ou koné out linstriman koman i lé ou viv lo zafèr. Linstriman lé lo prolonjman la min.

Koman ou la ariv avèk Simangavol ?

— Moin lavé fé in staj tèkniko komérsiyal avèk l’ANPE pou vand zinstriman tradisiyonèl. Moin la trouv mon staj ansamb lasosiyasiyon Tempo Tiembo. La Bretagne (La Réunion), moin la fé in démonstrasyon lo ban’d zinstriman, moin la chanté. Jimmy Toave la antan’d a moin. Li la koz avèk moin é pi li la prézant a moin son sèr Katy té joué dan’d Simangavol. Nou la fé kèlké répétisiyon pandan in, aprè nou la joué pou Kabar Réunion.

Kan ou lé sir sèn kosa ou rosan ?

— Avan monté moi na bokou strès. Moin na domoun, pli moin lé strésé. I fo ou atrap a zot. Kan mi mont mon kèr i bat (olala !). Na in sèn (Kabar Dock) moin la rèst skotché di débi ziska la fin. Moin lé kontan joué, na’d zafèr i fé mont frison si moin. Kan Katy, i fé pass in nafèr, kan èl i déplas, i chant, i dans. Avèk Roukia nou lé komplis. An fèt, nout tout nou lé komplis. Na bokou lémosiyon i pass ant nou. Nou na konfyans. Mintnan, nou la trouv a nou, nou lé plis an armoni, nou koné a nou plis, nou lé a lèz. Lé déklik pou ét a lèz si la sèn moin la u avèk Teddy Iafare-Gangama, moin la partisip in piès téat “Dékolomant pan ou”. Sé in tèks transformé an piès téat, té touch lo blan, lo noir, la malbar, lo zarab. É si la sèn falé moin té di sa an rogardan do moun, moin té touch a zot. Moin la pu anlèv mon timidité, falé moin té koné lo ban’d tèks é konèt de koi i parl. Moin la gaign komans ékri dé troi tèks kom “Zoli kozé” ke zot i rotrou si not lalbom (1) é avèk Katy nou la transformé.

Kosa la mizik i aport a ou ?

— Mi san a moin biyin la’d dan. Mi di pa ki doviyin vital. Mi diré ke mi gagn pa san pass a moin. Sé pa la sèn ki mank a moin, sé joué. Pou moin in répétisiyon lé osi inportan joué sir sèn.

Kosa i lé out veu ?

— Réaliz zot rèv, si na po réalizé. Sé dan lo rèv nou va viv in sèrtin moman. Pran lo tan viv, viv a fon, profité. Pran si na pou pran, kan nora pi nou va pléré.

« Moin noré jamé pansé ke moin noré mont sir sèn », èl i di a nou. Dan la vi na’d zafèr sank ou atand i ariv. É la biyin arivé pour Mickaële. Zordi avèk Simangavole, èl i fé voyaj le maloya kèr an kèr, moun an moun, vil an vil… Son ban’d kouzin é dalon Troi-Basin, i doi èt fiyèr zot dèl.

Tèks é foto Jan-Fabris Nativel

(1) Maloya manièr fanm


An konsèr

Viyn ékout Simangavole lo :
• 16 désamb Moda Bar 20 tèr, Sin-Dni
• 18 désamb Troi-Basin
• 19 désamb Petit-Til, Vilèl Sin-Pol, Barachoi Sin-Dni
• 20 désamb Sin-Piyèr, Sin-André


Ki sa i joué dan’d Simangavole

• Katy Toave (chan-lid)
• Roukia Adam (roulèr, kèr)
• Sophie Bataille (pikèr, kèr, sati)
• Éric Anony (pèrkusyon, congas, djèmbé)
• Mickaël Ledou (kayamb, kèr)


Èl la di

« La mor lé kom in volèr ou koné pa kan sa i sa débark ché ou. I frap toujour kan ou atand pa »

Maloya

Signaler un contenu

Un message, un commentaire ?


Témoignages - 80e année


+ Lus