
Niméro 10 magazin Nout Lang
Zérbaz èk Médikaman
25 novembre 2005

Plant médisinal, in tradision pou lavnir ? Lèr le pri bann médikaman i flanm mèm, ousa maladi moustik ansanm grip volay i menass, sa in kestion i vo la pèn. Pou son nimero 10 le komité rédaksion Nout Lang, kinm la pa ariv médsin, sinonsa tizanèr, la désid fé in kont ék bann zérbaz nout péi, donn anou dé troi tik tak dési sak domoun i fé (té i fé) isi La Rénion. Sirtou li la tash manièr bat médsine tradisionèl dann mèm ron médsine modérn, pou k’nou fé in kont ék lé dé ansanm, paréy la lang kréol samn la lang fransé.
Kolkol pou la gratèl, mourong pou bronsite, rozamér pou la diaré... : avan départmantalizasion, dann tan la gèr 40 kom promiè débi lo pèp, kan médikaman té plito rar La Rénion, domoun i sonyé azot an fami.
Tradision la fanè
Tizanèr lontan navé in vré konésans bann plant médisinal atérla kom andéor, zot navé in vré gayar, in vré réspè pou le moun té i vien voir azot. Le problèm sé k zot la pa transmèt zot sians, la pa fè kado aèl zot marmay. Ant tizaner mèm té pa pou éd azot. Sakin son fason, sakin son manièr, sakin son sakin.
Larivé la médsine ék son voyaz médikaman, la Séki, la pou fane tradision-la. Zordi i trouv pi vréman kalité tizanèr kom dan tan lontan. Astèr na in ponyé dovinèr, sigidèr, gratèr ti boi, tout in kisansui d’volèr, riskap fé anval aou nimportkosa pou fé larzan. Somansa pou fé tizane i fo pa bat nimportkèl zingrédian, nimportkoman...lé sérié pou vréman. Parlfèt sépoukosa domoun la pérd konfians dann médsine tradisionèl. Kinm i kontinié fé pouss dé troi plant médisinal si padport zot kaz, pou éséy aranz le kor kan i donn pa tro tro, pou anlèv vér sinon tanbav ti baba, domoune i fé pi in kont ék tizane sof kan zot bouraz médikaman i vien pa bou la maladi.
La sianse i pran la relèv
Anpliskésa Marc Rivière, farmasien éspésialist la “pharmacopée” rénionéz, dan in linterviou Axel Gauvin la fé, i di anou anparmi bann sinkante a soisante plant i ansérv La Rénion, solman vin na d’propriété arkoni. Pou lékzanp na in pé kom boi-d’éfor i fé plis in afèr dan koko ké dan kor. Zordi la sianse i pran la relèv pou anminn nouvèl konésans si bann zérbaz sanm zot propriétè. Riskap i sa pérmèt bann Rénioné arfè in kont ék la tradision, arpran konfians dann plant médisinal, in vré patrimoine i trouv son lorizine dann listoir.
Si aprè doktèr, tizanèr, ou vien pa bou la maladi, riskap Tonin ék Bastis na rézon. Forstan nouri domoun ansanm somaz, mizèr, traka... "sé in dogré d vi koméla ki rann lo moun malad !...Po bien fé, i fodré sanz in kou d kondision !..."
Estéfani
Mèt la min ansanm pou nout lang
Dopi lo niméro 11 a partir Nout Lang la désid rouv son magazine pou tout sat i vé ékri in afèr anndan. Avan té le komité rédaksion i inpoz in tèm pou bann dalon rédakter. Zordi, sé a partir bann teks sakinn, dopi tout propozision i présant, li va éséy tash manièr trouv in linité pou le niméro. Alé pa dir aprésa Nout Lang la fine perd son gouté, sa la pa vré. Oubli pa i rést lo sèl magazine an kréol dann la plass, lo sèl. Bann militan la lang, bann bénèvol, i fé d’lo pou fé sort sak niméro. Sa lé in vré travay, in vré soubat i fo rand lomaz. Zordi Nout Lang i donn la liberté domoun ékri sat zot i vé andan, sofkoman le komité i oi apré si li fé sort ou non. Sat in manièr pouss la lang pli loin, pli o, pli for. Sa in vré kado pou linité, pou di nout lang lé rouvèr, sakinn i pe ansérv aèl. Alé trap niméro-la pou voir kosa i donn é ezit pa lans azot, i fé pa mal, okontrèr, i soulaz.
Signaler un contenu
Un message, un commentaire ?
Témoignages - 80e année


Hommage à Sudel Fuma et aux veilleurs de mémoire
9 juillet, parDimanche 13 juillet 2014, Sudel Fuma, historien réunionnais nous quittait des suites d’un accident en mer. La nouvelle fut un choc pour tous. Sa (…)

Le Sénat veut évaluer le coût de toutes les énergies
9 juilletLes débats sur la place à accorder aux énergies renouvelables sont vifs au parlement et au sein du gouvernement, notamment avec l’examen par la (…)

Proposition de LFI de désarmer les policiers est une mesure « hors-sol » pour Fabien Roussel
9 juilletInvité sur France 2, le secrétaire national du Parti Communiste Français est opposé au projet de loi visant à élargir les compétences des (…)

« Demoune parèss i sof solèye a longuèr d’zourné. »
9 juillet, parMézami zordi lo tan lé mossade.La fré i trape aou dsi lé z’antournir.Tazantan in pti srin d’plui i glass aou ziska lo zo…Sé l’èr pou rèv bann (…)

Réforme de l’administration territoriale de l’État : François Bayrou veut renforcer le rôle des préfets
9 juilletLe premier ministre, François Bayrou, s’est exprimé devant les préfets de régions et de départements, ainsi que les secrétaires généraux des (…)
+ Lus

Ecobank Group et Google Cloud annoncent un partenariat pour accélérer l’inclusion financière et l’innovation à travers l’Afrique
3 juillet, parLes technologies de Google Cloud renforceront la plateforme d’Ecobank pour améliorer la banque digitale, le soutien aux petites et moyennes (…)

Une nouvelle prison au Port : une hérésie !
3 juillet, parUne information récente communiquée par le ministre de la Justice Gérald Darmanin concerne la création de nouvelles prisons sur l’ensemble du (…)

Développement durable menacé : le sommet de Séville ravive l’espoir et l’unité
7 juillet, parLa conférence historique sur le financement du développement à Séville s’est conclue avec un sentiment renouvelé de détermination et un accent mis (…)

Contre une réforme déconnectée des réalités réunionnaises
3 juillet, parLa FSU Emploi Réunion tient à rappeler que la mise en œuvre des programmes de transformation de France Travail, issus de la loi Plein Emploi, ne (…)

Surpopulation carcérale : des propositions faites qui ne convainc pas
4 juilletAu 1er juin, les chiffres du ministère de la Justice ont établi à 84 447 personnes détenues pour 62 566 places. La surpopulation carcérale (…)

Mayotte : une loi de refondation sans ambition ni justice sociale
3 juillet, parAlors que Mayotte subit un enchevêtrement de crises - pauvreté structurelle, dégradation des services publics, conséquences dramatiques du cyclone (…)