
In objéktif pou trapé : In dévlopman korèk …sansa sé in bilan négatif !
26 juin, parMézami, ni sava rante dann in pèryode zélékssion ané pou ané.Nora zélékssion l’ané 2026, nora zélékssion l’ané 2027 é nora ankor l’ané 2028… Bann (…)
12 séptanm 2009
L’avé inn foi, pou inn bone foi, dan la vil de foi, méssyé lo foi la manz son foi èk in grinn sèl
Somènn dèrnyèr, nou la vi momon Tizan i domann tout fors son mari pou alé rode pou èl dolo la poin lo gou gronouy. Vi k’èl lé an voi d’famiy, papa Tizan i fé toute sak li gingn ou done aèl satisfaksyon… malérèzman, san rézilta. Boudikonte, momon Tizan i sava rode son n’afèr par èl-mèm. Èl i fini par trouv in zardin éstraordinèr avèk dolo domyèl épi tout sort kalité bon frui ni koné mèm pa. Son mari i pans nana in n’afèr la-d’sou épi i di aèl alé pi, mé son tète lé dir, èl i sava kan mèm.
Afors boir son dolo la poin gronouy, i ariv in zour boutèy lé vide. Afors manz bann frui éstraordinèr, in zour galman na pi. Alor, momon Tizan la déside alé fé son provizyon dann zardin éstraordinèr. Èl i kol shomin, èl i marsh, i marsh, i marsh mèm… èl i fé konfyans l’instin la amène ali promyé kou, èl i pans mèm pa k’èl va trok shomin, èl lé sir èl v’ariv l’androi èl la désid alé.
Kan son mari i an apèrsoi, èl lé pi la, tro tar, èl lé fine ariv loin. Toulfasson, li nora pa gingn arjoinn son madam pars na poin aryin pou guide ali, é sé in landroi li la zamé parti. Kan solèy i sorte anlèr, i dsann, son madam lé fine ariv loin. Li fé sanblan fouiyé, li trouv pa èl, épi li artourn son kaz. Li di talèr èl va rotourné, é pou pa pèrde passyans, li sava fé inn-dé korvé, konm donn manzé volay, rode la paye pou bèf, fé kui manzé koshon. Anfin toute bann korvé toute demoun lontan té i fé.
Kriké ! Kraké ! Grandyab la fine rann ali konte demoun la rant dann son zardin !
Kan momon Tizan la rotourn son kaz, kan èl la pik an dsandan, kèr klèr, na inn déyèr èl la pik in sakré kolèr. Sé lo propriyétèr lo zardin, donkalor Grandyab, vi k’sé li lo propriyétèr. Li lé an kolèr pou vréman ! Li di dann son kèr : pou fèr lavni vol mon kékshoz ? Pou fèr lavni ramass domyèl dann mon rivyèr ? Pou fèr lavni kass mon bann frui ? Arzoute èk sa, la lèss partou son l’odèr d’moun, pars d’apré sak i di, lo dyab nana lo trou d’né byin dévlopé, épi son l’odora lé for. Alor Grandyab i di dann son kèr : Si i fo, m’a vni kashète tèr-la tou lé zour ziskatan mi trap so moun fourné k’i domann mèm pa l’otorizasyon épi i pran toute z’afèr konm si li lété lo propriyétèr. Lo dyab sé d’mète a véyé : promyé zour, pèrsone i vyin pa. Dézyèm zour, pèrsone i vyn pa. Troizyèm zour, li oi in tantine i ariv, ti-pa, ti-pa, èk son tant kouvèrte déssi son zépol. Li louk byin, li oi lo madam lé an voi d’famiy.
Kriké méssyé ! Kraké madam ! Momon Tizan i fé son tourné-viré an propriyétèr !
Dépi l’androi li lé kashyété, lo dyab i avèy tourné-viré lo madam… li oi èl l’apré trap domyèl dann son rivyèr avèk in gamok èl l’amènn avèk èl ; li oi èl ranpli in boutèy avèk domyèl ; li oi èl apré kass bann frui : inn-dé èl i manz toutsuit, in pé èl i mète dann son tante kouvèrte… épi, konm si riyin-nété, li oi èl i sava pik an dsandan par santyé. Li kashyète déyèr in bèl galé, épi kan lo tantine i pass koté d’li, li souk lo bra ;
in pé pliss, momon Tizan i tonm san konéssans. I fo dir ossi Grandyab lé in pé pli vilin ké vilin : èk son korn déssi son tète, èk son zyé rouz, son fourir noir avèk gran-gran poli épi son léspès vilin ké k’i bate la mézir déssi la tèr pou amontr li lé pa kontan... « A ! Ou la fé pèr amoin ! Pou kossa ou i anbar amoin shomin konmsa ? ». Grandyab i réponn aèl, sé pars èl l’apré vol domyèl épi lo friyété. Ankor san domann aryin !
Kriké ! Kraké ! Lo dyab i fé fèr momon Tizan in drol promèss !
Momon Tizan i di avèk Grandyab éskiz aèl, vi ké sé konm in l’anvi èl nana, é èl lé pa kapab rézisté ! Èl i azoute ankor, sé pars èl lé an voi d’famiy !
Grandyab i di : « si mi fé pa ou aryin, si mi lèss aou pran sak ou i vé dann mon zardin, toute sak ou i vé, kan ou i vé, ziskatan oute marmay i énète, kossa ou i donn amoin ? ». Momon Tizan i koné pa kossa èl i doi réponn, sirtou ké la tranblade l’apré monte déssi èl. Konm èl i réponn pa, Grandyab i di : « Vyin kan ou i vé ! Mé kan oute marmay va énète, ou i donn amoin marmay-la pou moin manzé ! Di pa aryin pèrsone, sansa mi manz aou ! ». Ala momon Tizan byin amayé, pou shapé, èl i promète Grandyab sak li vé k’èl i promète.
Koton mayi i koul ! Rosh i flote !
In zistoir demoun lontan la rakonté G. Gauvin la ramassé. La somènn proshène, Grandyab i vyin rode son kado.
Mézami, ni sava rante dann in pèryode zélékssion ané pou ané.Nora zélékssion l’ané 2026, nora zélékssion l’ané 2027 é nora ankor l’ané 2028… Bann (…)
Dans les départements d’outre-mer, près d’une femme sur deux qui devient mère ne vit pas en couple, configuration familiale bien plus fréquente (…)
Le troisième Plan national d’adaptation au changement climatique « n’a toujours pas de cadre contraignant et ne prend toujours pas en compte les (…)
Le 16 juin 2025, le Tribunal administratif de Paris a suspendu en référé l’arrêté du 26 février 2025 ordonnant le blocage de 17 sites (…)
Dann in famiye néna touzour inn pou fèr lo gran. Li yèm okipe d’ shoz lé pa d’son az. Sé pou sa i di, li fé l’onm d’afèr. Mi rapèl in zour mwin (…)
La CGT exige un référendum pour "sortir par le haut" et "rassembler le pays" après l’échec du "conclave" pour "que les Françaises et les Français (…)
Le Syndicat des énergies renouvelables a appelé les députés à rejeter la proposition de loi sur la programmation énergétique.
Le conclave des retraites initié par le premier ministre, François Bayrou, pour éviter la censure de son gouvernement, devait s’achever le 17 juin (…)
Au séminaire du 17 mai 2025, consacré au centenaire de la naissance de Paul Vergès, le PCR avait organisé 3 débats : ne soyons pas esclave de (…)
Face à l’urgence climatique et sociale, seize associations citoyennes et environnementales de La Réunion unissent leurs voix pour interpeller les (…)
Près de 12 millions de réfugiés ont trouvé protection dans les 46 États membres du Conseil de l’Europe.
Dans le cadre d’un partenariat avec l’Union européenne, le Département organise, le samedi 21 juin au Village Corail (L’Ermitage-les-Bains), un (…)