
In objéktif pou trapé : In dévlopman korèk …sansa sé in bilan négatif !
26 juin, parMézami, ni sava rante dann in pèryode zélékssion ané pou ané.Nora zélékssion l’ané 2026, nora zélékssion l’ané 2027 é nora ankor l’ané 2028… Bann (…)
Tizan-Grandyab :
21 novanm 2009
L’avé inn foi, pou innn bone foi, dan la vil de foi, méssyé lo foi la manz son foi èk in grinn sèl !
Dë mo d’rézimé :
L’androi la mèl la tonbé, in pyé sitrouy la mète a poussé. Li la donn son frui épi son frui la mète a grossi vitman. Baba, parl pa ! Tizan la kass inn, mé ti pé l’anboulkidi li la gingné ! In pé plis té i kraz ali, té i roul déssi li, té i dispèrs ali an morso, pétète an piré ! Li la nyabou éskivé, li la fointé, é lo sitrouy la pète an flèr dann bassinn’lo. Li lé sové ! Mé ala k’dann lo, in kantité pti poisson rouz i mète a nazé. Sa té zoli, falé oir ! L’anvi kol inn avèk son golète banbou épi lo zin blé i pran ali. Dann fonn syèl, son zansète la bo mète ali an gard, li antan pa aryin, si tèlmann l’anvi lé for.
Dalone, dalon ! Inkroiyab mé vré ! Tizan i anvoy son lign dann bassinn’lo, toute suite li trap in poisson rouz. Konm moin la fine dir azot, la pa in gro poisson, mé in pti, par-la la grossèr lo doi... Son z’ansète, dann syèl, i mète ali an gard, i di ali armète poisson-la dann lo... mé lo marmay i ékoute pi pèrsone : li la anvi lo poisson, in poin sé tou. Li dégraf son priz avèk lo zin épi li bour sa dann son bèrtèl. Aprésa, li kol shomin, li sava, kontan d’li mèm, kèr klèr, mé in pé vantar kant mèm. Li kalkil kan li v’ariv la kaz son momon, li va mète lo poisson dann in pti bassin, konmsa li n’ora in pti kamarade pou pass in pé lo tan ansanm. Li kalkil galman la tète son bann pti dalon. Koman banna sar zalou oir lo zoli z’afèr li nana.
Kriké ! Kraké ! Ay ! ay ! ay ! kossa l’ariv ankor ?
Ala pa k’li antan konm in pti dézord déyèr son do ! Ala pa k’li san lo poisson l’apré grossi ! Ala pa k’li antan konm in voi k’i di konmsa : « La, la trap amoin ! La i sa porte amoin ! ». Tizan i trap poisson-la, i poz a tèr, épi li sèy shapé. Oplis li kour, oplis poisson i kour déyèr li. Oplis li kour, oplis poisson i grossi... la près fine ariv la grossèr in pti ton. Tizan i komans afolé ! Dann son kèr, li pans lo poisson lé riskab anval ali… si i kontinyé grossi. Transpirasyon froide i koul déssi son figuir. Li oi in shoval apré manz zèrb, li sa oir lo shoval, li di : « Port amoin déssi out do pars poisson i sa manz amoin ! ». Shoval i konpran pa tro, mé li donn son akor. Li di lo marmay monte déssi son do. Shoval i trote, poisson i suiv dousman... shoval i galope, poisson i déboul déyèr li. Kan shoval i ralanti, poisson i ralanti. Kan shoval i rédi l’alir, poisson i rédi l’alir. Shoval i pran la pèr, i di lo marmay désann ali.
Kriké ! Kraké ! Tizan i kri l’éléfan o sokour !
Tizan i sa oir l’éléfan pou sokour ali. L’èr-la, poisson la fine ariv grossèr in shoval. L’éléfan i fé monte lo marmay déssi son do, mé poisson i larg pa zot. L’éléfan i sava dousman, poisson i sava dousman. L’éléfan i kour vite, poisson i déboul déyèr. L’éléfan i di Tizan désann ali a-tèr. Lo marmay i dsann, mé poisson i fish déyèr li mèm. Talèr i sava anval ali pou vréman. Poisson i di : « Toué la trap amoin, toué va port amoin ! Toué la pèsh amoin, toué va porte amoin ! ». Tizan i kriy sokour son bann z’ansète dann syèl... Li di banna i fo ède ali, sansa li trap ar mèm pa son konésans, dizon laz dé rézon. Banna, bon kèr, i déside ède ali... I donn ali in tik-tak pou li gingn sové.
Kriké ! Kraké ! koton mayi i koul, rosh i flote ! Tizan i gingn sové !
Li kour son kaz. Li mète in gro marmite o-fé, do luil, é tou anndan. Li kashyète déyèr lo marmite. Poisson i fons pou trap ali, Tchwaaa ! Lo bébète i tonm dann marmite… frité k’i di. Kan demoun la koni kossa k’la éspassé, la vni… shakinnn la manz in boute.
Moin, pou mon par, moin la pa gagné, moin la vni tèr-la pou rakonte azot zistoir-la an éspéran zot ossi zot i sava partou pou rakonte sa pou k’i pèrde pa zamé, pou k’la shène nout mémoir i kass pa.
In zistoir gramoun lontan la rakonté é G. Gauvin la armassé.
Zistoir la fini, pars nana déza douz morso, épi trèz, sé in shif a s’ki prétan i porte la movèz shans.
Mézami, ni sava rante dann in pèryode zélékssion ané pou ané.Nora zélékssion l’ané 2026, nora zélékssion l’ané 2027 é nora ankor l’ané 2028… Bann (…)
Dans les départements d’outre-mer, près d’une femme sur deux qui devient mère ne vit pas en couple, configuration familiale bien plus fréquente (…)
Le troisième Plan national d’adaptation au changement climatique « n’a toujours pas de cadre contraignant et ne prend toujours pas en compte les (…)
Le 16 juin 2025, le Tribunal administratif de Paris a suspendu en référé l’arrêté du 26 février 2025 ordonnant le blocage de 17 sites (…)
Dann in famiye néna touzour inn pou fèr lo gran. Li yèm okipe d’ shoz lé pa d’son az. Sé pou sa i di, li fé l’onm d’afèr. Mi rapèl in zour mwin (…)
La CGT exige un référendum pour "sortir par le haut" et "rassembler le pays" après l’échec du "conclave" pour "que les Françaises et les Français (…)
Le Syndicat des énergies renouvelables a appelé les députés à rejeter la proposition de loi sur la programmation énergétique.
Le conclave des retraites initié par le premier ministre, François Bayrou, pour éviter la censure de son gouvernement, devait s’achever le 17 juin (…)
Au séminaire du 17 mai 2025, consacré au centenaire de la naissance de Paul Vergès, le PCR avait organisé 3 débats : ne soyons pas esclave de (…)
Face à l’urgence climatique et sociale, seize associations citoyennes et environnementales de La Réunion unissent leurs voix pour interpeller les (…)
Près de 12 millions de réfugiés ont trouvé protection dans les 46 États membres du Conseil de l’Europe.
Dans le cadre d’un partenariat avec l’Union européenne, le Département organise, le samedi 21 juin au Village Corail (L’Ermitage-les-Bains), un (…)