
Un effort supplémentaire de 5 milliards d’euros nécessaire cette année
27 juinLa dette française atteint 114% du PIB au premier trimestre, soit près de 48.800 euros par Français. De fait, des crédits initialement prévus « ne (…)
Zistoir dann tan lontan
2 mai 2009
Antansyon, sa la pa in fé-divèr laktyalité. Sa la pa non pli in povokasyon. Sa solman in bout zistoir pars zistoir Lyèv èk Torti, sa lé long, dizon sa na pi d’bout.
Shak moun i rakont, par l’fèt shak rakontèr zistoir i mèt in bout déssi. Shakinn i mèt son grinn sèl !
Épi, i fo dir, té tris lès in robèlyon dan la zol konmsa, pars mi pans Lyèv sé in robèlyon. Épi, moin pèrsonèl, mi koné pa kèl ral-kont ’rivé rant li épi lo Roi, rant li épi lo bann zanimo lo roiyom. Donkalor, moin la rapèl dann fon mon mémoir in bout zistoir té i dor pou prézant in pé Lyèv a son avantaz.
Lavé in foi, dan la vil dé foi, in mésyé lo foi, la manz son foi èk in grinn sèl.
Ala Lyèv lé an-tol. Mon Dyé k’li fé pityé ! Asiz si in rosh piké, son dé koté zorèy rabat-pandan déssi son figuir, son zénou rakokiyé, konm si li lété in zanimo vréman déprimé…
In-in-in, li lé pa déprimé, li lé solman apré kalkilé ! Kossa ? D’apré zot ! Li l’apré kalkil pou sové, pou shapé !
É kan son zyé va briyé, sa i vé dir li la trouv in tik-tak pou li tir son kolé dann la. Pars, in pé, dan la bann zanimo, l’apré ziska kalkil mète la kord dann son kou, ral déssi, ziskatan k’son lang i trinn atèr, ziskatan k’i koup lo fil son vi.
Zot i koné mantalité déssèrtin moun : « kan in bransh lé a-tèr, i marsh déssi ». Bann zanimo lé konmsa galman, touléka, déssèrtin !
Nou la di, Lyèv lé an-tol é lo Roi la di Bèf : avèy ali.
Bèf ? Lyèv i koné ali byin : gro-bra mé fèb dan la tèt...
Kriké, kraké ! Kriké Mésyé, kraké madam !
Konm Lyèv lé la prizon, tou lé zour banna i amènn in pti pé manzé pou li é in gamok dolo. I rouv mèm pa la port, i pous ann sou. Manzé lé pa bon, mé plito k’krévé, i vo myé bèk-bèk in pé.
Alors, li bèk-bèk épi li boir d’lo, in bon pti pé kan la komansé, épi in foi la mèt in grinn-lo dann in boit sardine.
In boit sardine ? Ala in n’afèr intéréssan, na moiyin fé in kékshoz èk sa !
Lyèv i gard-gard in pé dann son prizon, na dé-troi bout do boi fane-fané, épi dé troi bout la kord.
Ala lo zanimo madré, apré fé in linstriman mizik : kékshoz konm in vyolon, mi kroi... Touléka, in linstriman-a-kord ; la pa in bob, la pa in banzo, la pa in linstriman byin koni, mé in linstriman an masikrok.
An masikrok, mé i tir in son térib èk sa ! I gingn zoué la mizik épi Lyèv sé in zouar : di pa toulmoun, mé i prétan dir son gro papa la aprann ali zoué la mizik. Pa la mizik dann liv, pa la mizik i fo lir lo bann not, mé la mizik-a-l’orèy.
Sa lé valab, sa konpèr ! Ou i pé mèm aranz lo morso a out gou, provik lo rézilta lé gayar, i shant a l’orèy, i fé mont out santiman, i done aou lanvi dansé, i done aou l’anvi bouzé, i fé armont dann out mazinasyon tout kalité souvnir, lanbyans, étsétéri-éysétéra-la ké lo ra !..
Kriké, krikra, konsèr Lyèv lé éstra
Lyèv i akord son linstriman : mi-la-ré-sol, mi-la-ré-sol… mi-vé-si-ro... do, ré, mi, fa, sol, la, si, do… do, si, la, sol, fa, mi, ré, do !
Apré sa, baba, li mète a zoué, solman li rogard an koin kossa Bèf i di, kossa Bèf i fé, son réaksyon Baya !
Bon n’afèr, li an apèrsoi, son zolyé i èm la mizik, i fèrm in pé lo zyé, i kadans ti-dousman, i sava konm dan in rèv. Lo zouar i done mèm, sak lé vif, konm sak lé dousman, séga, maloya, polka, mazirka.
Li lé plito for dann bann mizik lontan ; ala k’li zoué : « ti-mélou, ti-méli-pan pan, laméla, é la pa di kokodou la baya ».
Ala k’li bate la mézir, ala k’li done pou gaté. Bèf lé dann syèl. « Arète pa, siouplé, arèt pa, donn pou krazé ! »
Lyèv i arète, épi li di ék Bèf : « koman ou i trouv mon mizik ? ». « Sipéryèr-éstra », Bèf i réponn. « Mé Lyèv, i di Bèf, in mizik lé pa fé pou anfèrm dann in prizon, sé son libèrté k’i rann ali kalou-kaloumar. Alors, rouv solman in pé la port, ou va antann ali shanté ! »
Kriké-kraké, pyèz va marshé, i marsh ar pa !
Bèf i kalkil in kou : li èm la mizik, é an mèm tan Lyèv lé si tèlman fronté !
A ! Li désid rouv in pti pé la port la zol. In pti pé solman, konmsa la mizik i pé pran son vol dan lé z’èr.
Lyèv i romèrsyé byin épi li arkomans zoué : morso rapid pou komansé : « Ti mélou, ti méli, pan-pan laméla, é la pa di koukoudou la baya ! Ti mélou, ti méli panpan laméla é la pa di kodou la baya ».
Bèf lé an-fé, si son komèr té la, li té riskab anvoy in dans andyablé, krazé a-mor !
Aprésa, li anvoy bann morso dousman-dousman, konm par égzanp bann shanson Piéro Rosély, sinon in shanson nouvèl : « Kafrine do myèl« ...
Bèf lé dann syèl, mé in pti lourdèr i pran ali, li fèrm son zyé, li rouv, li rouv son zyé, li fèrm. Mèm in moman li oi son gardyin, lo zyé komans bat-baté konm in marmay la somèy. Mèm, momandoné, li an apèrsoi gardyin lo zyé i fèrm.
Kriké, kraké, Bèf i gingn tatane !
Kossa mi antann la ? I diré konm in pti ronfman !
La pa Bèf l’apré dormi la ?
Oui, vou z’ot, sa li-mèm sa.
Lyèv i an apèrsoi. Alors, li pous dousman la port, dousman mèm. Li shanz mizik, li zoué : « Dodo la minèt, l’anfan do zanète, si la minèt i dodo pa, shat maron va souk ali ! ».
Bèf i dor plin vant, li ronf konm in frézidèr mal réglé.
Lyèv i zoué mèm, épi li sava, li sava, li sava mèm.
Bèf i dor mèm. Lyèv loumaye, shapé avèk la mas ! Kan li la fine ariv loin, li kri in kou : Viv la libèrté !
Li lé lb éstèr ; i rès ali aryink pou profit son libèrté.
In zistoir G. Gauvin la ramassé !
La dette française atteint 114% du PIB au premier trimestre, soit près de 48.800 euros par Français. De fait, des crédits initialement prévus « ne (…)
Mézami, mon bann dalon, mi panss zot i rapèl la mortalité, laba dann Moris, lo gran kiltirèl épi politik Dev Virashwamy ; li lé mor na pwin lontan (…)
Des associations de défense de l’environnement et des citoyens sinistrés ont annoncé avoir déposé un recours pour obliger le gouvernement à (…)
En 2021, 595kg de déchets par personne sont collectés à La Réunion, soit davantage que dans l’Hexagone (548 kg/pers.). La Réunion se situe au 29e (…)
Dan noute kiltir popilèr néna bonpé kozman pou dir sa la éspass dann tan lontan… Mi koné pa pou koué, mé mwin néna dan l’idé k’ni viv in pé an (…)
Le Parti socialiste reproche au Premier ministre, François Bayrou d’avoir refusé de déposer un projet de loi sur les retraites permettant au (…)
Le Syndicat des énergies renouvelables a appelé les députés à rejeter la proposition de loi sur la programmation énergétique.
Au séminaire du 17 mai 2025, consacré au centenaire de la naissance de Paul Vergès, le PCR avait organisé 3 débats : ne soyons pas esclave de (…)
Face à l’urgence climatique et sociale, seize associations citoyennes et environnementales de La Réunion unissent leurs voix pour interpeller les (…)
Tou-lé-zan, dann moi zanvié-févrié, Tikok i sa rod gèp ek son bann kamarad. Zot i tras dann piton, la savann, la ravine… partou, é, souvandéfoi, i (…)
Le Président des Etats-Unis, Donald Trump a ordonné le bombardement de trois sites nucléaires en Iran, dans la nuit du 21 juin 2025. Dans une (…)
Les élus de Guadeloupe ont adopté des résolutions « sur la fusion des deux collectivités, sur les compétences et l’autonomie fiscale », le 17 juin (…)