Zistoir dann tan lontan

Koman Lyèv la évadé !

2 mai 2009

Antansyon, sa la pa in fé-divèr laktyalité. Sa la pa non pli in povokasyon. Sa solman in bout zistoir pars zistoir Lyèv èk Torti, sa lé long, dizon sa na pi d’bout.
Shak moun i rakont, par l’fèt shak rakontèr zistoir i mèt in bout déssi. Shakinn i mèt son grinn sèl !
Épi, i fo dir, té tris lès in robèlyon dan la zol konmsa, pars mi pans Lyèv sé in robèlyon. Épi, moin pèrsonèl, mi koné pa kèl ral-kont ’rivé rant li épi lo Roi, rant li épi lo bann zanimo lo roiyom. Donkalor, moin la rapèl dann fon mon mémoir in bout zistoir té i dor pou prézant in pé Lyèv a son avantaz.

Lavé in foi, dan la vil dé foi, in mésyé lo foi, la manz son foi èk in grinn sèl.

Ala Lyèv lé an-tol. Mon Dyé k’li fé pityé ! Asiz si in rosh piké, son dé koté zorèy rabat-pandan déssi son figuir, son zénou rakokiyé, konm si li lété in zanimo vréman déprimé…
In-in-in, li lé pa déprimé, li lé solman apré kalkilé ! Kossa ? D’apré zot ! Li l’apré kalkil pou sové, pou shapé !
É kan son zyé va briyé, sa i vé dir li la trouv in tik-tak pou li tir son kolé dann la. Pars, in pé, dan la bann zanimo, l’apré ziska kalkil mète la kord dann son kou, ral déssi, ziskatan k’son lang i trinn atèr, ziskatan k’i koup lo fil son vi.
Zot i koné mantalité déssèrtin moun : « kan in bransh lé a-tèr, i marsh déssi ». Bann zanimo lé konmsa galman, touléka, déssèrtin !
Nou la di, Lyèv lé an-tol é lo Roi la di Bèf : avèy ali.
Bèf ? Lyèv i koné ali byin : gro-bra mé fèb dan la tèt...

Kriké, kraké ! Kriké Mésyé, kraké madam !

Konm Lyèv lé la prizon, tou lé zour banna i amènn in pti pé manzé pou li é in gamok dolo. I rouv mèm pa la port, i pous ann sou. Manzé lé pa bon, mé plito k’krévé, i vo myé bèk-bèk in pé.
Alors, li bèk-bèk épi li boir d’lo, in bon pti pé kan la komansé, épi in foi la mèt in grinn-lo dann in boit sardine.
In boit sardine ? Ala in n’afèr intéréssan, na moiyin fé in kékshoz èk sa !
Lyèv i gard-gard in pé dann son prizon, na dé-troi bout do boi fane-fané, épi dé troi bout la kord.
Ala lo zanimo madré, apré fé in linstriman mizik : kékshoz konm in vyolon, mi kroi... Touléka, in linstriman-a-kord ; la pa in bob, la pa in banzo, la pa in linstriman byin koni, mé in linstriman an masikrok.
An masikrok, mé i tir in son térib èk sa ! I gingn zoué la mizik épi Lyèv sé in zouar : di pa toulmoun, mé i prétan dir son gro papa la aprann ali zoué la mizik. Pa la mizik dann liv, pa la mizik i fo lir lo bann not, mé la mizik-a-l’orèy.
Sa lé valab, sa konpèr ! Ou i pé mèm aranz lo morso a out gou, provik lo rézilta lé gayar, i shant a l’orèy, i fé mont out santiman, i done aou lanvi dansé, i done aou l’anvi bouzé, i fé armont dann out mazinasyon tout kalité souvnir, lanbyans, étsétéri-éysétéra-la ké lo ra !..

Kriké, krikra, konsèr Lyèv lé éstra

Lyèv i akord son linstriman : mi-la-ré-sol, mi-la-ré-sol… mi-vé-si-ro... do, ré, mi, fa, sol, la, si, do… do, si, la, sol, fa, mi, ré, do !
Apré sa, baba, li mète a zoué, solman li rogard an koin kossa Bèf i di, kossa Bèf i fé, son réaksyon Baya !
Bon n’afèr, li an apèrsoi, son zolyé i èm la mizik, i fèrm in pé lo zyé, i kadans ti-dousman, i sava konm dan in rèv. Lo zouar i done mèm, sak lé vif, konm sak lé dousman, séga, maloya, polka, mazirka.
Li lé plito for dann bann mizik lontan ; ala k’li zoué : « ti-mélou, ti-méli-pan pan, laméla, é la pa di kokodou la baya ».
Ala k’li bate la mézir, ala k’li done pou gaté. Bèf lé dann syèl. « Arète pa, siouplé, arèt pa, donn pou krazé ! »
Lyèv i arète, épi li di ék Bèf : « koman ou i trouv mon mizik ? ». « Sipéryèr-éstra », Bèf i réponn. « Mé Lyèv, i di Bèf, in mizik lé pa fé pou anfèrm dann in prizon, sé son libèrté k’i rann ali kalou-kaloumar. Alors, rouv solman in pé la port, ou va antann ali shanté ! »

Kriké-kraké, pyèz va marshé, i marsh ar pa !

Bèf i kalkil in kou : li èm la mizik, é an mèm tan Lyèv lé si tèlman fronté !
A ! Li désid rouv in pti pé la port la zol. In pti pé solman, konmsa la mizik i pé pran son vol dan lé z’èr.
Lyèv i romèrsyé byin épi li arkomans zoué : morso rapid pou komansé : « Ti mélou, ti méli, pan-pan laméla, é la pa di koukoudou la baya ! Ti mélou, ti méli panpan laméla é la pa di kodou la baya ».
Bèf lé an-fé, si son komèr té la, li té riskab anvoy in dans andyablé, krazé a-mor !
Aprésa, li anvoy bann morso dousman-dousman, konm par égzanp bann shanson Piéro Rosély, sinon in shanson nouvèl : « Kafrine do myèl« ...
Bèf lé dann syèl, mé in pti lourdèr i pran ali, li fèrm son zyé, li rouv, li rouv son zyé, li fèrm. Mèm in moman li oi son gardyin, lo zyé komans bat-baté konm in marmay la somèy. Mèm, momandoné, li an apèrsoi gardyin lo zyé i fèrm.

Kriké, kraké, Bèf i gingn tatane !

Kossa mi antann la ? I diré konm in pti ronfman !
La pa Bèf l’apré dormi la ?
Oui, vou z’ot, sa li-mèm sa.
Lyèv i an apèrsoi. Alors, li pous dousman la port, dousman mèm. Li shanz mizik, li zoué : « Dodo la minèt, l’anfan do zanète, si la minèt i dodo pa, shat maron va souk ali ! ».
Bèf i dor plin vant, li ronf konm in frézidèr mal réglé.
Lyèv i zoué mèm, épi li sava, li sava, li sava mèm.
Bèf i dor mèm. Lyèv loumaye, shapé avèk la mas ! Kan li la fine ariv loin, li kri in kou : Viv la libèrté !
Li lé lb éstèr ; i rès ali aryink pou profit son libèrté.

In zistoir G. Gauvin la ramassé !

Spécial 50 ans du PCR

Signaler un contenu

Un message, un commentaire ?


Témoignages - 80e année


+ Lus