
In objéktif pou trapé : In dévlopman korèk …sansa sé in bilan négatif !
26 juin, parMézami, ni sava rante dann in pèryode zélékssion ané pou ané.Nora zélékssion l’ané 2026, nora zélékssion l’ané 2027 é nora ankor l’ané 2028… Bann (…)
Tizan-Grandyab
31 octob 2009
Grandyab èk momon Tizan la sign in spès kontra la mok. Lo madam i pran toute sak èl i vé dann zardin lo dyab é kan son marmay lé éné, lo monstr i pran pou li manzé. Tizan la v’nyabou shape avèk son déstin ziska in zour lo dyab la karsèr ali, la mète ali dann in kaj... Lo zour l’arivé pou manz ali... Mé, oila, bann vyé z’ansète lo pti marmay la donn ali in tik-tak pou li shapé. Zistoir panyé mazik i komans konm sa.
Névyèm morso : Ti panyé monté !
Donkalor, Tizan la guide Grandyab pou fé lo panyé, avèk in bon paké lyane shèvré fèy : ou i komans par tranp lo paké lyane dann lo bouyant, ou i tir la po déssi, aprésa i fo trèssé... In romark pou fé : si zot i vé sa i marsh, i fo zot i shante : "tréssé mon panyé, tréssé ! Tréssé mon panyé mazik ! La-o dann syèl ou va monté ! Mi koné ou va amène amoin la-o. Tréssé mon panyé, tréssé !".
Hin ! Déssi kèl l’èr i shant sa ? L’èr k’zot i vé, mèm l’èr la mori griyé, ou sinonsa l’èr in vyé mizik séga, ou byin maloya. Bou di kont, in l’èr i sort dann tréfon z’ot tète...
Lo dyab la zamé trèss in panyé, mé manyèr Tizan la guide ali, li la vnyabou fé. Ala lo panyé lé fine fé : in zoli panyé pou vréman. Kossa i fé éstèr, Grandyab i pans li sava sote déssi Tizan épi an dé tan-troi mouvman, li va dévor lo marmay... mé, Tizan i di ali "éstop ! I fo séyé pou oir si i marsh ! Pou sa, i fo ou i larg amoin pou moin pilote lo mashine !".
Kriké ! Kraké ! Tizan i ésèy lo mashine !
Tizan i done parol Grandyab, li sov ar pa. L’èr-la, lo bébète i larg in kou lo marmay... Tizan i rante dann panyé épi li shante : "Ti panyé monté ! Ti panyé monté !". Oté ! Inkroiyab mé vré ! Lo panyé i mète a monté. Ala, li monte par-la in mète, ala li ariv la otèr bann ti pyé d’boi, li monte, li monte ankor... Li désote bann toi. Grandyab i pans Tizan i sar shap avèk li...
Dépi an-ba, li kriy :"Ou la done parol, ou i sov pa ! Ardésann aou ! Ay-ay-ay, alé fé konfyans demoun ou !".
Momandoné Tizan i déside ardésann. Li shante :"Ti panyé désann ! Ti panyé désann ! Ti panyé désann !"... Inkroiyab, panyé-la i ékoute épi i désann, i désann, i désann épi i poz a tèr koté Grandyab. Ou i parl si lo l’ogr lé kontan : son kari lé la ! Mé Tizan la pankor fini avèk li. Li di, lo dyab, éstèr i fo li monte son tour dann panyé. Lo dyab i vé pa, mé lo pti marmay i fé konprann ali sa in n’afèr obligatoir... Donkalor, Grandyab i monte dann panyé. Dépi a-tèr, tizan i komann lo mashine.
Kriké ! Kraké ! Grandyab i séy son tour !
Grandyab, mi pé dir azot, lé pa fiyèr. Kaziman, li moul poiv pars li la pèr tonbé. Sirtou ké panyé-la i pran la otèr... Mazine in pé Tizan, i fé monte ali an-o, an-o, pli o k’an-o. Talèr solèy lé riskab bril ali. Talèr, Bondyé i souk ali dann syèl. Koman li va fé, si in n’afèr komansa i ariv... ala ké li kriy, ala ké li irl, alal ké li grongn, mé i fé l’èr pèrsonn i antann pa li. Solman, momandoné, Tizan i arfé dsann ali. Lo bébète i ariv a-tèr. Son kèr i bate dann son do... In pé plis li touf an plas, mé kan Tizan i di ali :"Gramoun, paryé panyé-la, i ral aou, amoin épi la mèl moulin mayi anlèr dann syèl. Ou i koné in mèle la pyèr sa lé lour, mé sa i fé pa pèr mon panyé mazik " Grandyab i fé non ! Konte pa dsi li ! Tizan n’a ka alé tousèl, li épi son l’èspès mèl an pyèr... Donkalor, Tizan i rante dann panyé, li mète lo mèle koté li épi monté k’i di.
Koton mayi i koul, rosh i flote ! Zistoir la pankor fini, in zistoir demoun lontan la rakonté é G.Gauvin la armassé. La proshène foi, dizyèm morso : Paf déssi la tète Grandyab !
Mézami, ni sava rante dann in pèryode zélékssion ané pou ané.Nora zélékssion l’ané 2026, nora zélékssion l’ané 2027 é nora ankor l’ané 2028… Bann (…)
Dans les départements d’outre-mer, près d’une femme sur deux qui devient mère ne vit pas en couple, configuration familiale bien plus fréquente (…)
Le troisième Plan national d’adaptation au changement climatique « n’a toujours pas de cadre contraignant et ne prend toujours pas en compte les (…)
Le 16 juin 2025, le Tribunal administratif de Paris a suspendu en référé l’arrêté du 26 février 2025 ordonnant le blocage de 17 sites (…)
Dann in famiye néna touzour inn pou fèr lo gran. Li yèm okipe d’ shoz lé pa d’son az. Sé pou sa i di, li fé l’onm d’afèr. Mi rapèl in zour mwin (…)
La CGT exige un référendum pour "sortir par le haut" et "rassembler le pays" après l’échec du "conclave" pour "que les Françaises et les Français (…)
Le Syndicat des énergies renouvelables a appelé les députés à rejeter la proposition de loi sur la programmation énergétique.
Le conclave des retraites initié par le premier ministre, François Bayrou, pour éviter la censure de son gouvernement, devait s’achever le 17 juin (…)
Au séminaire du 17 mai 2025, consacré au centenaire de la naissance de Paul Vergès, le PCR avait organisé 3 débats : ne soyons pas esclave de (…)
Face à l’urgence climatique et sociale, seize associations citoyennes et environnementales de La Réunion unissent leurs voix pour interpeller les (…)
Près de 12 millions de réfugiés ont trouvé protection dans les 46 États membres du Conseil de l’Europe.
Dans le cadre d’un partenariat avec l’Union européenne, le Département organise, le samedi 21 juin au Village Corail (L’Ermitage-les-Bains), un (…)