La kaz kréol

28 zwiyé 2006

I prétan di an Frans, la kaz la pa parèy la kaz isi, Larényon. Daborinn, bann zorèy i apèl pa sa “la kaz” : i apèl sa “la maison”. Zot “maison” la lé drol sa ! I ansèrv kaziman po tout ! Ladan ou na “la cuisine” ousa i fé kui manzé, épi ou na la “salle à manger”, ou na “les chambres à coucher”, épi la “salle de séjour” ousa i roswa domoun po kas la blag ansanm ; ou na “le grenier”, in léspès farfar la kaz ousa i dépoz bann vyé zafèr, épi, pardsou la kaz, ou na “la cave” ousa i ramas bann boutèy dovin... Dann “maison” là, na ziska “les toilettes”, kabiné si wi profèr !
Isi Larényon, tout zafèr lé pa mayé konmsa ansanm ! Isi la kaz sé la kaz ! La kizine ! kabiné : kabiné !... Soman, sa i vé pa di nou na plis la plas laba an Frans ! Sa i vé pa di nou lé plis ris ! Kontrèr ! Souvandéfwa akoz nou lé séré, akoz nou lé maléré minm ni fé nout tournéviré konmsa !
War zot minm : la kaz Maksimin, kamarad Tikok, na ryink dé pyès, lé kouvèr an pay vétivér, napwin “la cheminée” konm an Frans.. In sipozisyon alors : monmon Maksimin i rod fé kui manzé anndanla ! Zot i wa in pé kosa i sar fé ! Dofé dan la pay, boukanaz dann zyé, kouvértir marmit dann bifé linz, lo marmit li minm èk potsanm sou lo li ! Taka po kabiné koz pi ! Dolo atitré ousa i tir ? Papyé tann, ousa i lé ? Kansréti in flakon grézil po fé fane lodèr, kilé ? nana ? in-in ! Dann fotrin konmsa domyé kontant out touf fig ankor, laba dann fon la kour, détrwa koton maï dann out min, in gouni po anbar aou pardvan.
Boudikont, in kaz konm sat Maksimin i ansérv aryink po dormi la nuit. Ankor ! konm Maksimin na in gran frèr èk trwa mwayin gran sèr, i fé lé dé garson lé blizé dor si in kés dan la kizine ! Apark sa, la zourné, madanm Rafaèl i rant tazantan dann son kaz, riyink kan la bézwin-bézwin minm : po aranz lo li, po ropasé, po rod in papyé konsékan. Sé dan la kaz osi li dépoz son tant koutir, soman li sar koud déor sou trèy sousou. Trèy sousou-la i ansèrv konm “salon” osi : la minm li roswar son moun... sirtou mwa désanm, zanvyé, févriyé, trwa mwa ousa la nèz i fonn an Frans, aléwar isi, domoun i rod po fonn èk lo féso i fé !

Fontaine C. : “La kaz kréol”, in Zistwar Tikok, CDPS, 1988, p.24. p.143.


Signaler un contenu

Inn modékri, inn ti lavi, inn komantèr ?


Témoignages - 80e année

La pès kabo

5 juillet, par Christian Fontaine

Kan i ariv Novanm-Désanm-Zanvié, domoun i réziste pi ek la salèr. Zène-zan i mars dann somin, zène-fi i roul an dékolté ; sétaki i rod in manir po (…)


+ Lus