Mové zam

12 octob 2007

Biento, bann rénioné i sar fèt zot défin, sat la fine désot la vi. i prétan nana in takon zafèr i espass le premié novanm. Nana bann romans i mèt anou an gard. Odrémié, vèy anou. Mé lir bien zistoir là, “Mové zam èk Zavan” pèr Kristian la ékri.

Avan gramoun Batok lé mor, Tikok té yinm byin alé son kaz, lo swar. Gramoun Batok té gabyé po rakont zistwar ! Li té komans toultan konmsa : « Kriké ! » ; apréla li té démar ladsi : « Navé i fwa, mesyé la Fwa la manz son fwa èk son grin sel... » Epi, li té anzann, li té anzann, li té anzann... Li té anfini pi... si Tizan, lo marmay fité i kouyonn toultan Grandyab-la, si lo bourik roklor i kaka larzan-la, si konpèr lyèv èk konpèr zako-la, si madanm Débasin i sobat dann dofé volkan-la ! Marmay i rod po plonzé èk somèy sinonsa la fatig, gramoun Batok i kri in kou : « Kriké »
Kraké
La klé dan out pos, la tay dan mon sak !
Epi, ansanm bann marmay, li té rir minm, kan li té di sa.
Soman si na in bonpé zistwar té i fé ri, na in bonpé té fé pèr. Konm zistwar Granmèrkal, bébèt Loul, Sat maron, zavan, serkèy lo mor i anbar aou dann milyé somin... Ninkou konmsa, gramoun Batok la rakont in zistwar si in boug, i di konmsa : « inn fwa, n‘in boug, anplin minui, la trouv in zam-éran, dann tournan la sours Lika. Li té mars konmsa, kan sibit, li wa konm in Gran madanm ek in gran rob blan i flot dann van. Promyédébi, li fé pa tro in kont. Soman, li avans, li wa lo zam osi i fé détrwa pa déyér. Monmon ! sové boug-la, la komans drès si son tèt, son ki la komans bat kart, li sé pran son somin kouri, kouri, kouri, kouri minm.
Tikok la ékout zistwar-la, la tous ali in voyaz, sa. Lé parey po in not zistwar té rakont koman in boug la sanz an sat ; na in bononm la astik lo sat koutbaton ; landmin, lo « dévinér mazisyin » la rotrouv ali si son li, in zépol kasé.
Ninkou, ariv po artourn son kaz - Zanlik té fine sapé li - Tikok i artrouv ali tousèl. Anplis, li na po travèrs radyé anplin sou trwa pyé zanbrozad. Zanbrozad-la, toulmoun i koné, sa lé séryé po ral mové zam ! « Alor koman i fé ? Li mazine i fo mi sava minm ! » Li pran kouraz, li kit la kaz gramoun Batok, li sort dann somin. Li fine pran son prékosyon : li la mèt dé grin dosel dan son pos konm gramoun lontan po porsi bann zéspri. Ala li la dann grofénwar po fé fane la pèr, li mèt a siflé, siflé, siflé minm... Ariv désou bann pyé zanbrozad la, kosa Tikok i wa toudinkou ? In gran zafèr blan, i sort dann la ravine, i pran santyé dousman anmontan ; i mont, i mont minm ; i débous si somin. Tikok pa rod fé son vayan, giny lélan, pran la kours épi kriyé minm : « Osékour ! Osékour !...Momon, lo dyab !... Momon, mové zam lé déyér mwin ! » Gramoun Biganbé i antan sa, i sort si somin, i kour po war. Pokor ariv koté son garson, li antan : « Ou ! ou ! ou ! » li aperswa in léspès gran marmay, antortiyé dann in kart, ramas in bwa pavoyé atèr, tout lo mové zam ansanm.
Asé papa ! Asé ! Sa amwin ! Zanlik, sa !
Tikok té koné pa son frèr té fine rant “mové zam”. Taka gramoun Biganbé té pa lwin li té anvoy son gran garson dann pirgatwar povréman, forstan rint son rin koudbwa pavoyé.

Fontaine C. : “Mové zam” in Zistwar Tikok, CDPS, 1988, pp. 109-110.


Signaler un contenu

Inn modékri, inn ti lavi, inn komantèr ?


Témoignages - 80e année

La pès kabo

5 juillet, par Christian Fontaine

Kan i ariv Novanm-Désanm-Zanvié, domoun i réziste pi ek la salèr. Zène-zan i mars dann somin, zène-fi i roul an dékolté ; sétaki i rod in manir po (…)


+ Lus