Zistoir kréol La Rényon : Laramé zanfan Bondyé.

Troizyèm karo-névyème morso : Èk Laramé, Grandyab la gouté !

14 out 2009

Zot i an souvyin malis Laramé la fé lo prètr : la fé danss lo boug dann zépine avèk la mizik vyolon mazik. Byinsir, li la pa fé sa par movèzté, aryink pou fars in pé. Konm d’abitid nout dalon té i mazine pa déga li té sava fé. Kan li la rann ali kont par li-mèm, kan li la vi lo prètr an san épi lo rob an langouti, li la préfèr fané pou pa gingn dézagréman…

Lavé inn foi, pou inn bone foi, méssyé lo foi, la manz son foi èk in grinn sèl.

Li lé rapide pou obliyé, son romor la pa byin for. Li la déside rant dann in l’obèrj pou manz in boushé, pou li ranpli son bouzaron. Li la di dann son kèr : "Pou toutsa zoizo moin la kolé, va byin done amoin in manzé !". Boudikont, mi pans, mé moin lé pa sir, kan li l’ariv le l’obèrj, li la donn lo takon zoizo épi le l’obèrzis la di ali, va fé kui in bon manzé pou li Dakor ? Li lé dakor ! Tap dan la min, lé bon konmsa.
Laramé, l’assiz dann bor in tab é banna la prépar in manzé pou li, vite mèm. Mé tansyon, lété pa in manzé la vitèss, mé in bon manzé rényoné dan tout lé-règ-dé-l’art : in lantré, sa lé normal épi z’apré lo gro manzé : dé ri byin blan, lo grin jone, bishik la rivyèr dé rosh, épi rougay mang byin pimanté. Oté, mounoir ! Kan Laramé la vi manzé-la arivé, lo roi té pi son kouzin !

Kriké ! Kraké ! Laramé i bosh grandyab dann son bèrtèl !

Toudinkou laramé i antann : "Tchiiak !" épi,kossa li oi ? La sab dann son manzé. Li lé pa kontan, li pans le l’obèrzis l’apré fé babane avèk li, l’apré mok déli. Li di lo boug, li manz pa la sab, mèm an déor son kaz. L’ote i di ali, va ardone in nouvo z’asyète... Sé konm sa k’i éspass mé li antann ankor in kou : "Tchiaak ! Tchiaak" é li artrouv la sab dann son manzé, ankor in foi. So ko issi, Laramé, son gaz la monté, é konm li nana son fizi sanm li, alors lo l’obèrzis i komans an avoi pèr, i domann pardon, épi i di ali, li lé pou aryin dann sète afèr-la. Pou li, Grandyab l’apré fé sa ! I fo rode gratèr tiboi pou arète so lanboulkidi... Laramé i di, li a pa bézoin gratèr ti-boi, li na dé koi pou kontante lo léspri for… L’èr-la, li di : "Mi vé sak lapré anvoy la sab dann mon manzé, lé dann mon bèrtèl épi anmaré". Bèrtèl i mète a gonflé, konm si nana in n’afèr d’dan pou vréman, konm kan i mète koshon dann goni ; épi, ala k’ Lo n’afèr i mète a plégné, a grinsé : "Kkrrrok ! Kkrrrrok !" konm in moun l’apré mash bèrlingo.

Kriké ! Kraké ! Laramé i manj avèk kontantman !

Le l’obèrjis i fé aport pou son kliyan in nouvo pla manzé.Laramé lé kontan, mé li di, avan komans manzé, k’i fo anmar son bèrtèl
dann la kour avèk in piké épi atann ké li la fini fé son grayou pou déide lo sor son prisonyé..Banna i sava avèk son bèrtèl é li, son tour, li mète a manzé é pa aryink par politèss.Manzé oui ! I di li la arpran dé foi..Li la doublé, épi gradoublé..Alé ! Alon lèss ali manzé pars pou nout par, nout boush i fé d’lo pou aryin.
Kan li la fine manzé dé-troi bra for i dmann ali kossa i fo fé avèk lo boug, sansa lo bébète anfèrmé dann bèrtèl..Li réponn :" Kass shakinn in baton byin dir, konmsa i sava kontante Grandyab" Banna i kass shakènn in boi byin dir.Pétète in bon boi gouyav, sansa in boi zavoka marron, sansa ankor in boi létshi.

Kriké ! Kraké ! La i sava sèrv ali la !

Laramé la donn lé z’ord. Li la di bann gabyé-kosto, tap tan k’sé t’assé, mé tap pa si lo koin bèrtèl. La, la doné ! Inn apré l’ote, konmsi l’apré bate mayi épi té i fé : "An ! An ! An… !". Baf, badaf, baf, badaf. Lo dyab i kriy, i kriy, i kriy : Ayayay ! Ayayay… ! Lo zonm i tap, i tap, i tap mèm, konmsi zot té i vé kass lo dyab par boute. Baf ! Badaf ! Baf ! É lo dyab i kri, ay ! Ay ! Ay ! Ay ! Ay ! Ay… ! Tanzantan, i diré li plèr touléka, i l’apré jémir.
Toudinkou, afors banna na lo gou pou tapé, inn la bate déssi lo koin bèrtèl. La korde la kassé, é lo dyab la sort la-dan konm si li lété monté déssi in rossor kamiyon, la pass par dsi bann toi, épi li la kriyé, in kriyé d’dyab : "Youyouyouyou ! Youyouyouyouyou !". Oté, demoun la gingn la tranblade. In pé ziska zordi, na ankor la krintiv. La pa moin la invante sa, vi k’sa la tourn an boukl déssi radyo trotoir é pa aryink in zour, a s’ki paré…

Koton mayé i koul ! Rosh flote ! L’avé inn foi pou inn bone foi ! Étsétéra, étsétéra, la ké lo ra !

Zistoir la pankor fini. La proshène foi nou va oir lo dizyèm morso, katriyèm karo. Gramoun lontan la rakonté é G.Gauvin la armassé ! Morso-la i nonm : "Laramé, kondané a-mor !".


Signaler un contenu

Inn modékri, inn ti lavi, inn komantèr ?


Témoignages - 80e année


+ Lus