Nout journal n°3

« Bon pé d’zèn i rode in leader »

La lettre de la Reconstruction

7 septembre 2012

« Lé fasil pou dmoune i travay fé la grève. Anou, kan ni fè la grèv, i bat’anou la zol ». F…19 ans, rentre immédiatement dans le vif du sujet. En février, il a participé aux émeutes, « fé la grèv », insiste-t-il.

« Moin sé pa in kaniar. Moin sé pa in zèn ki fé ninporte koué ». Pourquoi est-il « descendu dans le chemin » ? « Akoz l’essence lé tro chèr » mais surtout, nous dit-il, parce que « na poin travay ». F… est un jeune citoyen, d’une ville de l’Ouest. Parcours scolaire court, comme la plupart des jeunes de sa commune, il a pourtant un diplôme… et aucun espoir de le valoriser. Chômeur, il n’accepte pourtant pas que l’on parle de la « zénès sou piéd’mang ». « Toute band zèn i travay. Néna détroi la giny in kontra, la plipar i bèk la klé. Amoin minm mi sa pass la somèn Sinpol dsi in shantié ».

Fatigé rèt lakaz momon

« Paresse », la jeunesse réunionnaise ? F…dément avec éloquence. « Mi koné pa in sèl zèn lé kontan rèt asiz son kaz. Toute la po rode travay. Mé parl pa nou Pôle Emploi ! Tèrla na poin ryin po nou ». Horizon : la mairie. « Ma la ésèye giny in kontra mé lé dur. É mi koné si mi giny in, sora difisil osi, akoz domoune lé zalou, i koz dsi ou, i reprosh aou parsk dapré zot, sé zot noré du gingné. Moin mi di, si sé touzour lé mèm i gingne, lé pa normal. Moin mi koné pa la politik, parsk na poin persone la ‘ni rode amoin po esplik amoin koman i fé la politik. » L’horizon, pour F… c’est maintenant : la réalité qui dicte ses lois. « Ma la bezoin gingne in travay. Mi lé fatigé rèt lakaz momon, é koméla, konm ma poin larzan, mi gingn pa fé ryin. Moin na in kopine, mé ni gingn pa oir anou ». En Février, c’est avec ses dalons qu’il est descendu dans la rue. « Nou té ékoute Radio Freedom. La di bann zèn si Sin-Dni èk Le port té po bare shomin. Sa té dan lo tan Sarko, nou té fatigé èk sa, na poin travay, na poin ryin po fé, é bann flik la po fé chié anou, la po arcèle anou. Lo Préfé, toute bann zom politik té pas dann télévision po di : i gingne pi done ryin, na pi kontra, na poin travay, rant zot kaz, alé manz out RSA épi fèrm la gèl. Bin nou la dsann dann somin, é ou koné koué ? La la trouve kontra. La la trouve larzan po done kontra. Alor i vé dir si ou la bril in loto, ou giny lo droi travayé. Kan la fé la grève, bon pé d’zèn té rode in leader. Mé na poin persone po défann anou ».
Par ces propos, repris par d’autres jeunes, F… dément le cliché d’une jeunesse dépolitisée. La lutte paie, lui et ses camarades l’affirment. Mais où sont les politiques ? La question se pose avant tout au PCR, qui a si longtemps animé et emmené les luttes sociales fondamentales. Les luttes des jeunes prennent-elles la suite des combats menés hier par les planteurs, les ouvriers, les étudiants et les fonctionnaires ? La Reconstruction en décidera…

 Geoffroy Géraud Legros 


Signaler un contenu

Un message, un commentaire ?


Témoignages - 80e année

La pès kabo

5 juillet, par Christian Fontaine

Kan i ariv Novanm-Désanm-Zanvié, domoun i réziste pi ek la salèr. Zène-zan i mars dann somin, zène-fi i roul an dékolté ; sétaki i rod in manir po (…)


+ Lus