Témoignages - Journal fondé le 5 mai 1944
par le Dr Raymond Vergès

Cliquez et soutenez la candidature des Chagossiens au Prix Nobel de la Paix

Accueil > Politique > Canne à sucre

« Bann zènn i sorte instal azot lé an traka »

Petits et moyens planteurs avec la CGPER

samedi 10 juillet 2004


Dan sink zour, lo komision agrikol Bruxelles i sar fé konèt son prozé pou l’OCM-Sik. In group bann zènn plantèr la CGPER lété ièr lantèn-4, desï platform-Tamarin, in sinbol pou zot, pou di zot lé inkié. Sat i èspas an so moman lé pou zot “le comble de l’absurdité” : koman Lérop i riskab sakrifié an in sèl kou tout lo travay lété fé - avèk son larzan - pou tienbo fé viv la kann, zis kan so travay-la i komans donn in rézilta ?


Kan ou lé platform Tamarin, sé in landroi i sort konstrui pou tout bann zènn plantèr i liv kann dan l’Ouès, desï bann tèr lé arozé avèk lo shantié transfèr delo. Lérop la pèy sa in paké larzan : la donn troi miliar fran fransé (kat-san soisant milion ëro). Minis Michel Barnier kan li la venï pou anparl anou Lérop la mont anlèr-la, kan mèm lo transfèr delo lé pankor fini. Tèlman landroi lé in sinbol pou tout domoun.
Bann zènn plantèr i di : astèr 30% la tèr i gingñ delo, desï sak lé prévï arozé (5.300 hectares total kapital). Avèk sa, lo plantèr i gingñ fé in bon rézïlta, san-dis, san-vin tonn lèktar. Plïsièr dizènn, in afèr katr-vin zènn plantèr, la form azot pou instal azot desï bann tèr-la. Zot té oblizé domann larzan la bank : banna i di la bank i prèt san difikïlté pou sak i vé plant la kann, akoz tout lo sosyété réyonèz i koné la valèr la kann-la.
I fo sin-san mil fran (a pé pré soisant-sèz mil ëro) pou ékipé, planté dis lèktar dan in bon kondision. Astèr i fo zot i rann larzan, i tir sa desï zot rékolt. Zot i di : lé sis ané pasé lété difisil, zot i atann voir kosa la koup 2004 i sar doné. Si Lérop i diminié lo pri kom zot la antandi, zot sora dan in traka. Sérié.
Julius Métanière, lo prézidan bann zènn plantèr CGPER la di ièr : zot la fé lèt si lèt lo bann rèsponsab lagrikïltïr Lérop. La mèm gingñ répons : "La commission est bien consciente que la canne, du fait de son extension, joue un rôle majeur pour l’agriculture de l’île de La Réunion comme pour son développement socio-économique et ne manquera pas de prendre en considération les intérêts légitimes de chacune des régions ultrapériphériques dans le cadre de son analyse de l’Organisation commune du marché du sucre et du rapport qu’elle présentera prochainement au Conseil". Sé lo dirèktèr zénéral lo servis i okip la kann èk lo sïk laba Bruxelles, èk son ladzoin, la réponn sa Jean-Yves Minatchy, prézidan la CGPER, an zuiyé 2003.

"I fo Lérop i fé in kont èk nout sitïasion"

Lo bann zènn plantèr i di dan tout bann lèt zot la fé, zot la rapèl linportans la kann pou lékonomi Larényon, pou lanvironeman, pou lo touriss. Avèk lo bagass i produi in lélèktrisité prop, lo kann i tienbo la tèr i défann ali shapé dan loséan. Si domin i tir la kann, i mèt béton partou, kosa lo bann touriss nora ankor anvi vni voir dan nout ti péi ? Anplis, èk lo kann i gingñ fé in léspès pétrol prop pou loto èk lo bïs karbïré san anvoy la salté partou dan latmosfèr. Bann zènn plantèr i domann in lèd pou shèrshër alé plïs loin dan zot travay, pou di kosa i pé fé ankor èk so kann-la.
Dernié afèr pou di, sé : i fo Lérop i fé in kont èk nout sitïasion “région ultrapériphérique”. Sé li la fé vot in lartik èspésial dan Traité Amsterdam, lartik 299§2 i di “nou lé loin Lérop, nou lé pti é pou sa mèm nout lékonomi lé fay : i fo in kondision èspésial pou nou lé dan Lérop”. La gingñé. Koméla lo lartik la shanz lo non, sé pï 299§2 sé 330-3 èk in ot ankor, akoz la prann lo mèm zafèr lavé dan lo promié traité, la mèt an dé bout, mé sé lo mèm zafèr.
Tout sak i travay dan lo kann i pans nou pé débrouyé si Lérop i fé in kont èk so sitïasion èspésial nou la gingñ invanté. Sé la-desï bann zènn plantèr la bien insisté. La nout tout ansamn nou atann rézïlta. Nartrouvé.

Pascale David


Un message, un commentaire ?

signaler contenu


Facebook Twitter Linkedin Google plus