
Hommage à la femme de Bruny PAYET
1er juillet, parLa section PCR du Port apprend avec une profonde tristesse le décès de Nadia PAYET, ancienne déléguée syndicale CGTR. Militante engagée et (…)
2 juillet 2008
Kosa l’ariv le pë d-plantër ? I bouz pa mèm, don ! Poitan, kan n’i regard zinformasion, i di aou le pri langré la rogomanté, tanka lésans n’i koz pi. Là, i sharj mèm dési le do le pov plantër. Epi, kan na inn i di for, i fé, i vanz, i lït po 4.499 plantër nana dérièr, tout la bann i ogard ali fé arèt ali kom le pir kriminèl nana La Rénion.
Di amoin la pa vré. Kan in plantër d-kane i désid défann bann plantër, li lé oblizé tap dir dann la tèt lizinié, akoz sat lé anlèr i kalkil pa po sat lé atèr, ankor moinss sat i okip la tèr. Non, mé sa lé joli sa, kan in moun i plant kane, son vi lé pa sikré. Là i fo li lèv bonèr, li grat, li plant, li dépay, li aroz, li vèy, li angrèn langré, li koup, li sharoy. Koz pa kan le térin lé an biang, an pant, gomé d-rosh ! In plantër sé in travayër kom in ot, i fo li gingn la vi, po son fami. La di, nout zistoir na in gou kane. La di, nout péi la bezoin kane po tenir la tèr. La di, nout lil lé vèr, porézon la plant kane. La di, i rézèrv la tèr po plant kane. Soman, kom n’i voi, lër la tourné, é i fé pa lèr la tourn po bann plantër. François Sababady sé in Gran plantër, in moun la parti loin po défann son zidé. Nou sar pa ziska dir i fo bril tout. Soman, la koup la pa loin komansé, é lizinié i rod touzour ral plantèr kari sou deri. Tout fason, lizinié lé éspésialis pozèr gob. I falé bien navé inn po dir « arèt in kou ».
Lantant, lantant...
Kosa i pé fèr, si demoun i done pa la min, si na poin lantant ? Na poin po dir in ot fason. Plantër i gingn pï. Lésanss i bril son portmoné. Langré la fine ariv in pri li ariv pa avèk. Là, nana ankor sharj sosial po sharj ali. Si nana 4.500 plantër d-kane la Rénion, oukilé zot dann shemin, po dir zot l’asé èk bann rogomantasion ? François Sababady la solman di li vé in soutien po bann plantër. Tout la bann lé dakor ansanm li, soman kan bèzman i pèt, kaziman na pi pèrsone. Nou koné la blag-là « kamarad kamaron ». San fé grokèr, san fane la kolèr, mi oz dir n’inpé té kapon dan lafèr. Dépi lontan i batay po valoriz le plantër, dépi lontan i lït po partaz la rishèss. I batay, i milit, i lït, kèkfoi i gongn-gongn, soman plantër lé roklor mèm. Zordi, oukilé demoun té kont lakor 1969 ? Oukilé demoun té vé bèss le pri langré ? Komsi là, na rienk Sababady la défann bann plantër ! « la koup la komansé » téi shant défin Gramoun Laope. Normalman, sa té in zour béni, kaziman in zour téi fé la fèt. Là, mi di, lé kom in zour noir, ousa bann plantër i fé avoir zot mèm. Oté, tout lé shèr, tout i ogmant, out salèr i bèss, ou aksèp mèm ?
Rod le doré
Alor, demin kosa va fé ? Si plantër La Rénion la désid arèt plant kane, si li préfèr plant pano solèr, si li désid plant mayi, kosa lizinié va fèr ? Rod son kane péi-déor ? Oté, nou di « lizinié, lizinié ». Soman, bann kopérativ osi i doi arèt gonf zot mago. Zot i koné na bezoin langré, é zot i rogomant, rogomant mèm. Kosa bann plantër va fé ? Moin na in fami i vé bord kane, po plant piman, frui, épi songn zanimo. « Akoz mi sar défons amoin, planté, po gingn inn mizèr. In plantër i fo li lé kom in shèf lantrepriz. Kan in marshé i done pi, i fo alé si in ot marshé. Banna i vé koul anou, mi atann ar’pa noiyé po aprann nazé », li di amoin. Bin oui, fé dan le solèr. Astër sé sa bann rénioné i sar plant partou. Ek la kane, la vi té pa sikré. Ek le solèr, banna ! la vi va v’ni doré.
Babou B’Jalah
La section PCR du Port apprend avec une profonde tristesse le décès de Nadia PAYET, ancienne déléguée syndicale CGTR. Militante engagée et (…)
C’est avec tristesse que nous apprenons le décès de Nadia Payet, veuve de notre camarade Bruny Payet. Témoignages adresse ses condoléances à (…)
Mézami zot i koné lo kozman k’i di konmsa : « la loi sé lékspréssyon la volonté zénéral. ».Poitan défoi ou lé a’dmandé kossa i lé oziss volonté (…)
Face à l’urgence de la situation de la maltraitance animale à La Réunion, l’association CIANA a lancé un appel aux décideurs, afin de "travailler (…)
Mézami,médam, zé méssyé , la sossyété, lé pa toulézour wi gingn in bon akèye. Défoi oui, défoi non, sirtou dann in sossyété wi koné pa bien lo (…)
Cinq mois après le lancement du plan « Anti-bandes », composante majeure du plan d’action départemental de restauration de la sécurité au (…)
Le 16 juin 2025, le Tribunal administratif de Paris a suspendu en référé l’arrêté du 26 février 2025 ordonnant le blocage de 17 sites (…)
Les cours du pétrole ont connu une nette hausse à partir de la deuxième quinzaine du mois de juin, portés par l’extrême tension au Moyen-Orient et (…)
L’État poursuit son engagement en faveur de la transition énergétique et de la décarbonation de l’électricité à La Réunion. À l’issue d’un appel à (…)
Dans les départements d’outre-mer, près d’une femme sur deux qui devient mère ne vit pas en couple, configuration familiale bien plus fréquente (…)
Une fois de plus, des femmes sont la cible d’une forme de violence lâche, insidieuse et profondément inquiétante : les attaques à la seringue dans (…)
Mézami, mon bann dalon, mi panss zot i rapèl la mortalité, laba dann Moris, lo gran kiltirèl épi politik Dev Virashwamy ; li lé mor na pwin lontan (…)