La Rényon nana in l’istoir ofisyèl épi in listoir la pa ofisyèl. Listoir ofisyèl i anparl aryink demoun anlèr. Pou èl, bann moun atèr l’avé poin zot plas... parl pi dann tan l’ésklavaz. Dann tan-la, zésklav té konsidéré konm in marshandiz, konm mèb, é kan zot té i aksèp pa zot kondisyon, kan zot té i sava maron, ala k’i konsidèr azot konm bandi. Bandi té i mète z’ot grinn sab dann la mashine kolonyalist épi ésklavazis. L’èr-la, té i anvoy shassèr pou tyé azot. Shassèr té i tyé sak li trouv, (…)