Alon anparl ankor in kou l’akor scéléra l’ané 1969

12 août 2024, par Justin

Mézami néna inn-dé somenn la CGPER la soulèv lo ka bann plantèr kann La Rényon é koman la fé pou ariv in sityassion konmsa. Sak i vé konète lo fin fon dann sète istoir-la i pé alé dsi Témoignages é mi promé azot zot sar étoné.

Etoné pou kossa ? Pars nou la zamé vi, dann noute listoir, in proféssion fé roul ali dann la farine konm bann plantèr kann La Rényon lété roulé, é sa la éspass an trépé d’tan. In l’ané , lané 1969, é l’afèr té fé.

Kossa l’ariv l’ané-la ? Bann plantèr roprézanté par in sèl sindika La Fédécanne la désside, pou lo bien bann plantèr natirèlman, sign in l’akor avèk bann zizinyé : toute suite noute zoinal Témoignages, noute parti kominiss, épi bann plantèr la CGPER é zot komité d’ sirvi la nonm sa bann « z’akor scéléra » é pou ète scéléra zot lé scéléra pou vréman.

D’in koté l’avé bann zizinyé, dann l’ote bor l’avé La fédécanne- avec Ferrand, Virapoullé la sign lo l’akor 1969. Avansa l’avé in partaz dë tyèr,pou lo plantèr- in tyèr pou lizinyé. Sa i vé dir toute bann produi kissoi lo sik, kissoi lalkol, kissoi la mélasse, kissoi la bagasse, kissoi lékime lété partazé rante plantèr épi izinyé. Dann tan-la bann plantèr té viv avèk zot travaye.

Avèk so lakor scélérat lo plantèr i vann son kann in sèrtin pri- a diskité avèk lizinyé- é lo détyèr-in tyèr té antéré. A partir d’la, si na pwin l’ède lo gouvèrnman lo plantèr i gingn pi sa vi dann son kann, li gingn pi nouri son famiye…Mèm si la désside vann azot la tèr é si zour pou landmin zot lété propriyétèr - pi kolon ni fèrmyé. Propriyétèr ? Sa in gran zafèr sa par s lété zot rèv mé zot téi gnor sa lété galùman zot kochmart :

Propriyétèr oui,mé avèk lobligassion plante kann konm kiltir obligatoir é divèrsifyé dsi lo dizyèm solman zot propriyété. Propriyétèr oui mé san pouvoir fèr in kaz dsi zot tèr, ni pou zot, ni pou zot zanfan. Pou fèr in kaz téi fo ashète la tèr or-d’pri é avèk ki ? Avèk bann gro plantèr l’avé konsèrv bann tèr i pé pa planté. Si tèlman krédi-agrikol la fé son bèr ladan, banngro plantèr la fé zot bèr ladan épi wala zot kapitalist finanssyé é lo bann plantèr ni pé dir zot lé «  potansyélman » ruiné.

L’avé 24000 plantèr d’kann lané 1969,é zordi i rèss mèm pa troi mil (2700 d’apré sak mwin la antann dann télé) -2700 shèf d’antropriz, père épi mèr d’famiy an sursi d’larzan… Zordi i parl trap la sékirité alimantèr mé ni konpran bien sa sé pou kozé, arienk pou fé bate la lang é dann sète afèr bann plantèr déza roulé dann la farine la bézoin é konm i di : « Sha shodé la pèr lo fré !  »

A bon antandèr salu !


Signaler un contenu

Un message, un commentaire ?


Témoignages - 80e année


+ Lus